بازگشت به منوی اصلی

مقدمه بر تاريخ علم(جلد دوم - بخش اول)
نگاهي به انديشه‌ٴ علمي در سده‌ٴ دوازدهم

فهرست مطالب‌

 

 

 

 

 

فصل مقدماتي  ‌769 ـ

نگاهي به انديشه‌ٴ علمي در سده‌هاي دوازدهم و سيزدهم (769)

 رياضيات (773) ـ اخترشناسي (785) ـ فيزيك (798) ـ شيمي (808) ـ جغرافيا (815) ـ تاريخ طبيعي (833) ـ طب (856) ـ

بخش اول‌

سده‌ٴ دوازدهم‌ كتاب اول (‌907)

عصر ويليام كونكزي‌، ابراهيم بن عزرا، و ابن زُهْر (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)


 

فصل اول‌

نظري به علم و پيش‌رفت فكري در نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌911 ـ

الف‌. مقدمه (911) ـ ب‌. زمينه‌ٴ ديني (913) ـ 1. قلمرو مسيحيت (913) ـ 2. بني اسرائيل (916) ـ 3. اسلام (916) ـ 4. آيين بودايي (917) ـ ج‌. مترجمان (918) ـ 1. از عربي به لاتيني (918) ـ 2. از يوناني به‌ لاتيني (920) ـ 3. از عربي به عبري (921) ـ 4. از عبري به لاتيني (922) ـ 5 . از سلتي به لاتيني (922) ـ 6 . از لاتيني به فرانسوي (922) ـ د. زمينه‌ٴ فلسفي (922) ـ 1. مسلمانان شرقي (923) ـ 2. مسلمانان اسپانيا (923) ـ 3. يهوديان اسپانيا (924) ـ 4. يهوديان فرانسوي (925) ـ 5 . يهوديان شرقي (926) ـ 6 . راجر دوم‌ سيسيلي (926) ـ 7. بيزانس (926) ـ 8 . لاتين (927) ـ 9. زبان‌هاي محلي (929) ـ ه. رياضيات و اخترشناسي (930) ـ 1. مسلمانان شرقي (930) ـ 2. مسلمانان غربي (931) ـ 3. يهوديان اسپانيايي (931) ـ 4. بيزانس (932) ـ 5 . لاتين (932) ـ 6. زبان‌هاي محلي (936) ـ 7. هندي (937) ـ و. فيزيك‌، فن‌آوري و موسيقي (938) ـ 1. فيزيك (938) ـ 2. فن‌آوري (938) ـ 3. موسيقي (939) ـ ز. شيمي (939) ـ 1. مسلمانان (939) ـ 2. لاتيني (939) ـ 3. چيني (940) ـ ح‌. جغرافيا (940) ـ 1. مسلمانان شرقي (940) ـ 2. مسلمانان غربي (941) ـ 3. لاتيني (941) ـ 4. زايران لاتيني (941) ـ 5 . ساير زايران مسيحي (942) ـ 6 . چيني (943) ـ ط. تاريخ طبيعي (943) ـ 1. مسلمانان (943) ـ 2. لاتيني و زبان‌هاي محلي (943) ـ 3. بيزانس (944) ـ 4. چيني (945) ـ ي‌. طب (945) ـ 2. مسلمانان غربي (945) ـ 3. مسلمانان شرقي (946) ـ 4. يهود (946) ـ 5 . بيزانس (946) ـ 6 . لاتيني (946) ـ 7. هندي (949) ـ 8 . چيني (949) ـ يا. تاريخ‌نويسي (950) ـ 1. مسلمانان شرقي (950) ـ 2. مسلمانان غربي (950) ـ 3. يهوديان غربي (950) ـ 4. بيزانس (950) ـ 5 . ارمني (951) ـ 6 . فرانسوي (951) ـ 7. ايتاليايي (952) ـ 8 . انگليسي (953) ـ 9. ويلزي (953) ـ 10. آلماني (953) ـ 11. بوهمي (953) ـ 12. ايسلندي (953) ـ 13. روسي (954) ـ 14. كشميري (954) ـ 15. چيني (954) ـ 16. ژاپني (955) ـ يب‌. حقوق و جامعه‌شناسي (955) ـ 1. مسلمانان غربي (955) ـ 2. لاتيني (955) ـ يج‌. زبان‌شناسي و آموزش و پرورش (956) ـ 1. مسلمانان‌ شرقي (956) ـ 2. مسلمانان غربي (957) ـ 3. يهوديان غربي (957) ـ 4. بيزانس (958) ـ 5 . لاتيني و زبان‌هاي محلي (958) ـ 6 . هندي (959) ـ 7. منچو (959) ـ يد. نتيجه‌گيري (959) ـ


فصل دوم‌

زمينه‌ٴ ديني (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)971 ـ

الف‌. مسيحيت (971) ـ كارتوسيان‌ها (971) ـ نيك‌مردان گرامون (972) ـ زوال فرقه‌ٴ بنديكتي‌، و اصلاح‌ سيسترسيني در سال 1116 (972) ـ قديس برنار (973) ـ قانون سيسترسيني (974) ـ پرمونستريان (975) ـ كاتارها (976) ـ پيدايش كاتدرال‌ها (977) ـ فرقه‌هاي ديني شهسواري (978) ـ شهسواران قديس يوحنا اورشليمي (978) ـ شهسواران معبد (979) ـ پير معزز (980) ـ سوژر (980) ـ توسعه‌ٴ هنر رومي مآبي (981) ـ ب‌. بني‌اسرائيل (982) ـ جنگ‌هاي صليبي (982) ـ ج‌. اسلام (983) ـ عبدالقادر جيلي (983) ـ عمر نسفي (983) ـ شهرستاني (984) ـ ابن تومَرْت (984) ـ د. دين بودا (984) ـ ريونين (984)


 

فصل سوم‌

مترجمان (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)987 ـ

الف‌. از عربي به لاتيني (987) ـ آدلارد باثي (987) ـ پير معزز (989) ـ يوحناي (خوان‌) اشبيلي (989) ـ گونديسالوو (991) ـ هرمان دالماسيا (993) ـ هوگ سانتالايي (994) ـ رابرت چستري (995) ـ رودلف‌ بروژي (996) ـ افلاطون تيوولي (996) ـ اصطفن انطاكي (998) ـ آرتفيوس (998) ـ ب‌. از يوناني به‌ لاتيني (998) ـ جاكومو ونيزي (998) آنسلم هاولبرگي (999) ـ موزاي برگامويي (999) ـ هوگ سن‌ ويكتوري (999) ـ ج‌. از عربي به عبري (999) ـ ابراهيم بن عزرا (999) ـ ابراهيم برحيه (999) ـ د. از عبري‌ به لاتيني (1000) ـ ه. از سلتي به لاتيني (1000) ـ و. از لاتيني به فرانسوي (1000)


 

فصل چهارم‌

زمينه‌ٴ فلسفي (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1001 ـ

الف‌. مسلمانان شرقي (1001) ـ محمدبن احمد قزويني (1001) ـ عمر نسفي (1001) ـ زمخشري (1001) ـ اسماعيل جرجاني (1001) ـ ب‌. مسلمانان اسپانيا (1001) ـ بطليوسي (1001) ـ ابن‌باجه (1002) ـ ج‌. يهوديان اسپانيا (1003) ـ بحيه بن يوسف (1003) ـ پدرو آلفونسو (1003) ـ ابراهيم برحيه (1004) ـ موسي بن عزرا (1004) ـ يهوداي لاوي (1004) ـ يوسف بن ظدّيق (1005) ـ ابن عزرا (1005) ـ د. يهوديان فرانسه (1007) ـ شموئيل (سموئيل‌) بن ماهر (1007) ـ يعقوب بن ماهر [ مئير، مَخير، ماخِر] (1007) ـ ه. يهوديان شرقي (1008) ـ سلامه بن رَحْمون (1008) ـ هَدَسي (1008) ـ و. روجر دوم سيسيلي (1008) ـ ز. بيزانس (1009) ـ پرودروموس (1009) ـ تزتزس (1009) ـ ح‌. لاتيني (1010) ـ گيوم شامپويي (1010) ـ هوگوي سن ويكتوري (1010) ـ آبلار (1011) ـ برنار شارتري (1012) ـ تئودوريك شارتري (1013) ـ ژيلبر دولاپوره (1014) ـ ويليام كونكزي (1014) ـ برنار سيلوستر (1016) ـ پطروس لومباردي (1016) ـ پدرو آلفونسو (1016) ـ هونوريوس اوتوني (1017) ـ ط. زبان‌هاي محلي (1018) ـ فيليپ تائوني (1018)


 

فصل پنجم‌

رياضيات و اخترشناسي (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1021 ـ

الف‌. مسلمانان شرقي (1021) ـ مظفر اسفزاري (1021) ـ بديع اسطرلابي (1021) ـ محمد بن احمد خرقي (1022) ـ عدنان عين زربي (1022) ـ ب‌. مسلمانان غربي (1022) ـ جابربن افلح (1023) ـ ج‌. يهوديان‌ اسپانيا (1023) ـ ابراهيم برحيه (1023) ـ تحقيق در مقياسات (1024) ـ ابراهيم بن عزرا (1026) ـ د. بيزانس (1026) ـ ه. لاتين (1026) ـ والكر مالورني (1026) ـ رمون مارسيليايي (1027) ـ رالف لايوني (1027) ـ اكرياتوس (1027) ـ چند رساله‌ٴ رياضي ناشناس از سده‌ٴ دوازدهم (1028) ـ و. زبان‌هاي محلي‌ (1028) ـ فيليپ تائوني (1028) ـ اشتيورنو اودي (1029) ـ ز. هندي (1029) ـ شاتاناندا (1029) ـ بهاسكره (1029) ـ نسخه‌ٴ بخشالي (1031)


فصل ششم‌

فيزيك‌، فن‌آوري‌، موسيقي (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1033 ـ

الف‌. فيزيك (1033) ـ عمر خيام (1033) ـ خازني (1033) ـ ب‌. صنعت (1034) ـ چاه‌هاي آرتزين (1034) ـ ج‌. موسيقي (1034) ـ لئونينوس و پروتينوس (1034)


 

فصل هفتم

شيمي (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1035 ـ

الف‌. اسلام (1035) ـ طغرايي (1035) ـ ب‌. لاتيني (1035) ـ آرتفيوس (1035) ـ تئوفيلوس كشيش (1036) ـ ج‌. چين (1037) ـ چو ئي ـ چونگ (1037)


 

فصل هشتم‌

جغرافيا (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1039 ـ

الف‌. مسلمانان شرقي (1039) ـ سهل بن ابان (1039) ـ ابن بلخي (1039) ـ زمخشري (1039) ـ ب‌. مسلمانان غربي (1040) ـ محمد زُهْري (1040) ـ ج‌. لاتيني (1040) ـ پدرو آلفونسو (1040) ـ هانري‌ ماينسي (1040) ـ گويدوي جغرافيدان (1040) ـ لامبرسنت اومري (1040) ـ د. زايران لاتيني (1041) ـ ساي وولف (1041) ـ بلاردو داسكولي (1041) ـ زايران ناشناس بيت‌المقدس (1041) ـ ه. ساير زايران‌ مسيحي (1042) ـ دانيل كيِفي (1042) ـ سيگورد نروژي (1042) ـ و. چيني (1043) ـ هسو چينگ (1043) ـ جغرافياي چيني (1043)


فصل نهم

تاريخ طبيعي (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1045 ـ

الف‌. اسلام (1045) ـ ب‌. لاتيني و زبان‌هاي محلي (1045) ـ تصويرگري گياهان (1045) ـ رساله‌هاي‌ مربوط به بازداري (1046) ـ ج‌. بيزانس (1047) ـ د. چين (1047) ـ چئن ـ فو (1047)


فصل دهم‌

طب (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1049 ـ

الف‌. سرافيون صغير يا ابن‌سرايي (1049) ـ ب‌. مسلمانان غربي (1050) ـ ابن حسدي (1050) ـ ابوالصلت (1050) ـ ابن باجه (1050) ـ ابوالعلأ زُهْر (1050) ـ ابن زهر (1051) ـ ج‌. مسلمانان شرقي (1054) ـ عدنان عين زربي (1054) ـ ابن تلميذ (1054) ـ اسماعيل جرجاني (1054) ـ د. يهود (1055) ـ ابن‌ بكلارش (1055) ـ سلامه بن رحمون (1055) ـ ه. بيزانسي (1055) ـ هروفيلوس دانشور (1056) ـ و. لاتيني (1056) ـ اصطفن انطاكي (1056) ـ نخستين نمونه‌ٴ كالبدشناسي در مكتب سالرنو (1057) ـ دومين‌ نمونه‌ٴ مكتب سالرنو (1057) ـ آركيماتايوس (1058) ـ بارتولوميوي سالرنويي (1058) ـ نيكولاس‌ سالرنويي (1058) ـ سالرنوس (1059) ـ ماتايوس پلاتياريوس (1060) ـ پتروس موساندايي (1060) ـ ((تروتولا)) (1061) ـ بنونوتوس گراسوس (1061) ـ زاكارياس (1062) ـ داوود ارمني (1062) ـ بيمارستان‌هاي قرون وسطا (1062) ـ ز. هندي (1064) ـ ذلانا (1064) ـ ح‌. چيني (1064) ـ كتاب‌هاي‌ ادويه‌ٴ مفرده‌ٴ چيني (1064) ـ كئوتسونگ ـ شيه (1065)


 

فصل يازدهم‌

تاريخ‌نويسي (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1067 ـ

الف‌. مسلمانان شرقي (1067) ـ شهرستاني (1067) ـ ب‌. مسلمانان غربي (1068) ـ ابن بشكوال (1068) ـ ج‌. يهوديان غربي (1068) ـ موسي بن عزرا (1068) ـ د. بيزانس (1068) ـ نيكه‌فوروس بروينيوس و آناكومنني (1068) ـ زوناراس (1069) ـ گلوكاس (1069) ـ ه. ارمني (1069) ـ ماطاوس اورفه‌اي (رهاوي‌) (1069) ـ د. فرانسه (1070) ـ تاريخ فرانسويان (1070) ـ گيبر نوژاني (1071) ـ اوردريك ويتال (1072) ـ مجموعه‌ٴ كاليكستينوس (1072) ـ ز. ايتاليا (1073) ـ لئوي اوستيايي و پطروس شمّاس (1073) ـ ح‌. انگليس (1074) ـ فلورنس وورستري (1074) ـ ويليام مالمزبري (1074) ـ ط . ويلز (1074) ـ جفري‌ مونماوثي (1074) ـ كاراداگ للانكارواني (1075) ـ ي‌. آلمان (1075) ـ زيگبرت ژانبلويي (1075) ـ اكهارت اورايي (1076) ـ اوتوي فريزينگي (1076) ـ آنسلم هاولبرگي (1077) ـ يا. بوهم (1077) ـ كوسماس پراگي (1077) ـ يب‌. ايسلند (1077) ـ آري فرودي پُرگيلسُن (1077) ـ يج‌. روسيه (1078) ـ نسطور كيِفي (1078) ـ يد. كشمير (1078) ـ كالهانا (1078) ـ يه‌. چين (1079) ـ تنگ مينگ ـ شيه (1079) ـ هونگ تسون (1079) ـ باستان‌شناسي چين (1079) ـ يو. ژاپن (1080) ـ فوجي‌وارا تامناري (1080)


 

فصل دوازدهم‌

حقوق و جامعه‌شناسي (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1083 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1083) ـ ابوبكر طرطوشي (1083) ـ ابن العربي (1083) ـ ب‌. لاتيني (1084) ـ مانگلد لوتنباخي (1084) ـ ايرنريوس (1084) ـ حقوق رومي در فرانسه و انگلستان (1086) ـ رشد قانون‌ فئودالي (1086) ـ گراتيان (1087) ـ الكساندر سوم (1088) ـ ج‌. هند (1088) ـ لكشميدارا (1088) ـ گوينداراجا (1088)


 

فصل سيزدهم‌

زبان‌شناسي و آموزش و پرورش (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1089 ـ

الف‌. مسلمانان شرقي (1089) ـ حريري (1089) ـ ابن جواليقي (1090) ـ ميداني (1090) ـ زمخشري (1090) ـ ب‌. مسلمانان غربي (1090) ـ ابن العربي (1090) ـ ج‌. يهوديان غربي (1091) ـ اسحاق بن برون (1091) ـ د. يهوديان شرقي (1091) ـ ه. بيزانس (1091) ـ و. لاتيني و زبان‌هاي محلي (1091) ـ ز. هندي (1092) ـ هماكاندرا (1092) ـ ح‌. منچو (1092) ـ خط منچو (1092)

پيوست كتاب اول

 (نيمه‌ٴ اول سده‌ٴ دوازدهم‌)1093 ـ ايدمر (1093) ـ علي بن سليمان (1094)

كتاب دوم‌

عصر ژرار كرمونائي‌، ابن رشد، و ابن ميمون (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1095 ـ


 

فصل چهاردهم‌

نظري به پيش‌رفت علمي و فكري در نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌1097 ـ

الف‌. مقدمه (1097) ـ ب‌. زمينه‌ٴ ديني (1098) ـ 1. قلمرو مسيحيت (1098) ـ 2. بني اسرائيل (1101) ـ 3. اسلام (1101) ـ 4. آيين بودايي (1101) ـ ج‌. مترجمان (1102) ـ 1. از عربي به لاتيني (1102) ـ 2. از عربي به عبري (1102) ـ 3. از يوناني به لاتيني (1103) ـ 4. از لاتيني به عبري (1104) ـ د. آموزش و پرورش (1105) ـ ه. زمينه‌ٴ فلسفي (1106) ـ 1. مسلمانان غربي (1106) ـ 2. مسلمانان شرقي (1109) ـ 3. يهوديان غربي (1110) ـ 4. يهوديان و سامريان شرقي (1114) ـ 5. لاتيني (1115) ـ 6. زبان‌هاي محلي (1117) ـ 7. بيزانس (1118) ـ 8. ايران (1118) ـ 9. هندي (1118) ـ 10. چيني (1118) ـ و. رياضيات و اخترشناسي (1119) ـ 1. مسلمانان غربي (1119) ـ 2. مسلمانان شرقي (1120) ـ 3. يهوديان غربي (1120) ـ 4. يهوديان شرقي (1121) ـ 5. سرياني (1121) ـ 6. بيزانس (1121) ـ 7. لاتين (1121) ـ 8. زبان‌هاي محلي (1122) ـ 9. هندي (1122) ـ 10. چيني (1122) ـ 11. ژاپني (1122) ـ 12. خلاصه‌ (1122) ـ ز. فيزيك‌، فن‌آوري و موسيقي (1123) ـ 1. مسلمانان شرقي (1123) ـ 2. يهوديان شرقي (1123) ـ 3. لاتيني (1124) ـ 4. موسيقي اروپا (1124) ـ ح‌. شيمي (1124) ـ 1. مسلمانان غربي (1124) ـ 2. لاتيني (1125) ـ 3. انتقال چيني‌سازي از چين به مغرب (1125) ـ ط . جغرافيا (1125) ـ 1. مسلمانان غربي (1125) ـ 2. مسلمانان شرقي (1126) ـ 3. يهود (1126) ـ 4. بيزانس (1126) ـ 5. لاتين (1126) ـ 6. زبان‌هاي محلي (1128) ـ 7. چيني (1128) ـ 8. خلاصه (1128) ـ ي‌. تاريخ طبيعي (1129) ـ 1. مسلمانان غربي (1129) ـ 2. مسلمانان شرقي (1129) ـ 3. يهوديان غربي (1130) ـ 4. بازداري اسلامي و يهودي (1130) ـ 5. بيزانسي (1130) ـ 6. لاتيني (1131) ـ 7. زبان‌هاي محلي (1131) ـ 8. هندي (1131) ـ 9. چيني (1131) ـ 10. ژاپني (1132) ـ 11. خلاصه (1132) ـ يا. طب (1132) ـ 1. مسلمانان غربي (1132) ـ 2. مسلمانان شرقي (1133) ـ 3. يهوديان غربي (1133) ـ 4. يهوديان شرقي (1134) ـ 5. سالرنو (1135) ـ 6. لاتيني (غيرسالرنويي‌) (1137) ـ 7. ارمني (1139) ـ 8. هندي (1139) ـ 9. چيني (1139) ـ 10. ژاپني (1139) ـ 11. خلاصه (1139) ـ يب‌. تاريخ‌نويسي (1139) ـ 1. مسلمانان‌ غربي (1139) ـ 2. مسلمانان شرقي (1139) ـ 3. يهوديان غربي (1141) ـ 4. ارمنستان (1141) ـ 5. سرياني (1141) ـ 6. بيزانس (1142) ـ 7. اسپانيا (1142) ـ 8. ايتاليا (1142) ـ 9. فرانسه (1143) ـ 10. آلمان (1143) ـ 11. انگلستان (1143) ـ 12. اسكانديناوي (1144) ـ 13. روسيه (1144) ـ 14. چين (1144) ـ 15. ژاپن (1145) ـ 16. خلاصه (1145) ـ يج‌. حقوق و جامعه‌شناسي (1145) ـ 1. مسلمانان‌ غربي (1145) ـ 2. مسلمانان شرقي (1145) ـ 3. يهودي و سامري (1146) ـ 4. ايتاليا (1146) ـ 5. انگلستان (1146) ـ 6. اسپانيا (1147) ـ 7. اسكانديناوي (1147) ـ 8. هند (1147) ـ 9. خلاصه (1147) ـ يد. زبان‌شناسي (1148) ـ 1. مسلمانان شرقي (1148) ـ 2. يهوديان غربي (1149) ـ 3. سامري (1150) ـ 4. ارمني (1150) ـ 5. بيزانسي (1150) ـ 6. لاتيني (1150) ـ 7. زبان‌هاي محلي (1151) ـ 8. هند (1151) ـ 9. چين (1152) ـ يه‌. نتيجه (1152) ـ كارهاي بزرگ (1152) ـ مقايسه‌ٴ موفقيت‌هاي گروه‌هاي‌ مختلف (1154) ـ خلاصه (1163) ـ مقايسه‌ٴ كاميابي‌هاي اين گروه‌ها براساس شخصيت‌هاي برجسته (1164)


فصل پانزدهم‌

زمينه‌ٴ ديني (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1167 ـ

الف‌. قلمرو مسيحيت (1167) ـ هوميليات‌ها (1167) ـ والدنسيان (1168) ـ يوآكيم فلوريسي (1169) ـ شهسواران توتوني (1170) ـ تثليثيان (1170) ـ آغاز معماري گوتيك (1171) ـ نرسس چشم‌نواز (1172) ـ ب‌. بني اسرائيل (1172) ـ سموئيل بن عباس (1172) ـ منجع بن صدقه (1172) ـ ج‌. اسلام (1172) ـ يزيديه (1172) ـ د. بودايي (1173) ـ چيني (1173) ـ ژاپني (1173) ـ ايسائي (1174)


 

فصل شانزدهم‌

مترجمان (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1175 ـ

الف‌. از عربي به لاتيني (1175) ـ ژرار كرمونائي (1175) ـ فهرست ترجمه‌هاي ژرار (1177) ـ 1. منطق (1177) ـ 2. فلسفه (1177) ـ 3. رياضيات و اخترشناسي يوناني (1179) ـ 4. رياضيات و اخترشناسي‌ عربي (1179) ـ 5. فيزيك و مكانيك (1181) ـ 6. طب يوناني (1181) ـ 7. طب عربي (1181) ـ 8. اخترگويي عربي (1182) ـ 9. كيمياگري و علم رمل عربي (1182) ـ ماركوس طليطلي (1183) ـ ب‌. از عربي به عبري (1183) ـ يوسف قمحي (1183) ـ يهودا بن تبّون (1184) ـ ج‌. از يوناني به لاتيني (1185) ـ ايوگنيوس امير (1185) ـ آريستيپوس كاتانيايي (1185) ـ پاسكال رومي (1186) ـ گيوم لومير (1186) ـ سارازين (1186) ـ بورگونديوي پيزايي (1186) ـ ليوتوسكوس (1187) ـ د. از لاتيني به عبري (1187) ـ برخيا هه نَقدَن (1187)


 

فصل هفدهم‌

آموزش و پرورش (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1189 ـ

پيدايش دانشگاه‌هاي اروپا (1189) ـ سالرنو (1190) ـ بولونيا (1191) ـ پاريس (1191) ـ مونپليه (1192) ـ آكسفورد (1192)


 

فصل هجدهم‌

زمينه‌ٴ فلسفي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1195 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1195) ـ ابن طفيل (1195) ـ ابن رشد (1196) ـ ابوالعباس سبتي (1201) ـ ب‌. مسلمانان شرقي (1201) ـ يحيي سهروردي (1201) ـ ابن‌جوزي (1202) ـ عمر سهروردي (1202) ـ نظامي عروضي (1203) ـ فخرالدين رازي (1203) ـ ابوبكر بن مظهر (1204) ـ ج‌. يهوديان غربي (1205) ـ اسحاق بن ملكيصدق (1205) ـ ابراهيم بن داود پوسكيري (1205) ـ اسحاق نابينا (1205) ـ يادداشتي‌

درباره‌ٴ سِفِر يظيره (1206) ـ ابراهيم بن داود لاوي (1207) ـ ابن‌ميمون (1208) ـ يوسف بن عَقْنين (1218) ـ يوسف بن زَبَرَه (1218) ـ د. يهوديان و سامريان شرقي (1219) ـ هبةالله بن ملكا (1219) ـ ه. لاتيني (1219) ـ پطروس لومباردي (1219) ـ آلن ليلي (1220) ـ ايزاك استلايي (1221) ـ جان‌ ساليسبوري (1221) ـ دانيل مورلي (1221) ـ الكساندر نكام (1222) ـ لوسيداريوس (1223) ـ هيلدگارد (1223) ـ هراد لاندزبرگي (1224) ـ و. زبان‌هاي محلي (1225) ـ تروبادورها و تروورها (1225) ـ گلياردها (1227) ـ مينه‌سينگرها (1227) ـ ز. بيزانس (1230) ـ اوستاتيوس (1230) ـ ح‌. ايراني (1230) ـ جهان‌شناسي ايراني (1230) ـ ط. هندي (1230) ـ هماكاندرا (1230) ـ گانگشا (1231) ـ دورلابهاراجا (1231) ـ جاگادِوا (1231) ـ ي‌. چيني (1231) ـ چو هسي (1231) ـ لو چيو ــ يوآن (1232)


 

فصل نوزدهم

رياضيات و اخترشناسي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1233 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1233) ـ بطروجي (1233) ـ ابن ياسميني (1234) ـ محمد حَصّار (1234) ـ ب‌. مسلمانان شرقي (1235) ـ عبدالملك شيرازي (1235) ـ محمد بن حسين (1235) ـ ج‌. يهوديان غربي (1235) ـ د. يهوديان شرقي (1235) ـ سموئيل بن عباس (1235) ـ ه. سرياني (1236) ـ و. بيزانس (1236) ـ كاماتروس (1236) ـ ز. لاتيني (1236) ـ ترجمه‌ٴ مجسطي (1236) ـ اعمال هندسه (1237) ـ راجر هرفُردي (1238) ـ جرالد ويلزي (1238) ـ ح‌. زبان‌هاي محلي (1238) ـ بيارني برگپُرسُن (1238) ـ ط. هندي (1239) ـ ي‌. چيني (1239) ـ يا. ژاپني (1239) ـ فوجي‌وارا ميچينوري (1239)


 

فصل بيستم‌

فيزيك‌، صنعت و موسيقي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1241 ـ

الف‌. مسلمانان شرقي (1241) ـ ب‌. يهوديان شرقي (1241) ـ ج‌. لاتيني (1241) ـ كارهاي مهندسي‌ يشاهنگ در جنوب ايتاليا (1241) ـ د. موسيقي اروپا (1242) ـ فرانكوي كُلُنْي‌ْ (1242)


 

فصل بيست و يكم‌

شيمي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1243 ـ

الف‌. مسلمانان (1243) ـ ابن ارفع رأسَه‌ُ (1243) ـ ب‌. لاتيني (1243) ـ تقطير الكل (1243) ـ ج‌. انتقال‌ ظروف چيني از چين به باختر (1244)


 

فصل بيست و دوم‌

جغرافيا (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1245 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1245) ـ ادريسي (1245) ـ مازني (1246) ـ ابن جبير (1247) ـ ب‌. مسلمانان‌ شرقي (1247) ـ محمد بن محمود طوسي (1247) ـ علي هروي (1247) ـ ج‌. يهود (1248) ـ بنيامين‌ تودلايي (1248) ـ پتاحيابن يعقوب (1248) ـ يعقوب بن ناتانيل (1248) ـ ابن جامع (1249) ـ د. بيزانس (1249) ـ فوكاس (1249) ـ اوستاتيوس (1249) ـ ه. لاتين (1249) ـ يوحناي عابد (1249) ـ جرالد

ويلزي (1250) ـ زايران ناشناس بيت‌المقدس (1251) ـ يوهان وورتسبورگي (1252) ـ تئودوريك زاير (1253) ـ بوركهارت استراسبورگي (1253) ـ ريچارد شيردل (1253) ـ فتلوس (1253) ـ و. زبان‌هاي‌ محلي (1254) ـ نيكولاس سيموندارسُن (1254) ـ آنتون نووگرادي (1254) ـ ز. چيني (1254) ـ فان‌ چئنگ ـ تا (1254) ـ نقشه‌نگاري چيني (1255) ـ وانگ هسيانگ ـ چيه (1255)


 

فصل بيست و سوم‌

تاريخ طبيعي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1257 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1257) ـ غافقي (1257) ـ ابن عَوّام (1257) ـ ب‌. مسلمانان شرقي (1258) ـ ج‌. يهوديان غربي (1258) ـ د. بازداري اسلامي و يهودي (1258) ـ ه. بيزانس (1259) ـ پُريكولوگوس (1259) ـ و. لاتيني (1260) ـ رابرت كريكليدي (1260) ـ ز. زبانهاي محلي (1260) ـ سانچو ال سابيو (1260) ـ ح‌. هندي (1261) ـ هما كاندرا (1261) ـ ط. چين (1261) ـ لوشو (1261) ـ هان چئان ـ چيه (1261) ـ فان چئنگ ـ تا (1261) ـ ي‌. ژاپني (1261) ـ هنچين سئيكن (1261) ـ معرفي چاي در ژاپن  (1261)


فصل بيست و چهارم‌

طب (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1263 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1263) ـ ((الكُواتيم‌)) (1263) ـ ب‌. مسلمانان شرقي (1263) ـ ابن هُبَل (1263) ـ عبدالرحمن شيرازي (1264) ـ ج‌. يهوديان غربي (1264) ـ ششت بنونيست (1264) ـ د. يهوديان شرقي (1264) ـ ابن مدور (1265) ـ ابن ناقد (1265) ـ ابن جامع (1265) ـ ابوالمعالي (1266) ـ ه. سالرنو (1266) ـ مجموعه‌ٴ سالرنويي (1266) ـ روجر سالرنويي (1266) ـ موروس (1267) ـ ريكاردوي‌ سالرنويي و (يا) نيكولاي دوم سالرنويي (1267) ـ اورسوي كالابريايي (1268) ـ پترونيوس (1269) ـ پيتروي ابولي (1269) ـ فراريوس (1269) ـ ژان سن پلي (1270) ـ برنار پرونسي (1270) ـ ژيل كوربي ‌(1270) ـ و. لاتين (غيرسالرنويي‌) (1271) ـ ز. ارمنستان (1271) ـ مخيتار هري (1271) ـ ح‌. هند (1272) ـ جاگادِوا (1272) ـ ط. چين (1272) ـ كتاب‌هاي ادويه‌ٴ مفرده‌ٴ چيني و ژاپني (1272) ـ چئن ين (1273) ـ ي‌. ژاپن (1273) ـ هنچين سئيكن (1273)


 

فصل بيست و پنجم‌

تاريخ‌نويسي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1275 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1275) ـ ابن‌خير (1275) ـ ضَبّي (1275) ـ ب‌. مسلمانان شرقي (1275) ـ سمعاني (1275) ـ ابن‌حمدون (1276) ـ علي بيهقي (1276) ـ عُماره يمني (1276) ـ ابن عساكر (1277) ـ ابن‌ مُنْقِذ (1277) ـ عمادالدين اصفهاني (1278) ـ يوسف بن رافع (1278) ـ ج‌. يهوديان غربي (1279) ـ افرائيم بن ياكوب (1279) ـ د. ارمنستان (1279) ـ سامول آني (1279) ـ ه. سرياني (1279) ـ ميشائيل‌ كبير (1279) ـ سيميون شنقلاوي (1280) ـ و. بيزانس (1280) ـ ماناسس (1280) ـ كيناموس (1280) ـ اوستاتيوس (1281) ـ ز. اسپانيا (1281) ـ ح‌. ايتاليا (1282) ـ رُموالد سالرنويي (1282) ـ فالكاندوس (1282) ـ گُدفروا ويتربويي (1282) ـ پيتر ابولي (1283) ـ ط. فرانسه (1283) ـ وِيْس اهل جرسي ‌(1283) ـ پير پرخوار (1284) ـ ويليام صوري (1284) ـ روبر توريني (1285) ـ ي‌. آلماني (1285) ـ هلمولد (1285) ـ يا. انگليسي (1286) ـ هانتينگدُن (1286) ـ نيوبورگ (1286) ـ هاودن (1286) ـ ديستو (1287) ـ يب‌. اسكانديناوي (1287) ـ اسوند آگسُن (1287) ـ يج‌. روسيه (1287) ـ تاريخ‌هاي روسي (1287) ـ يد. چين (1288) ـ لونگ تا ـ يوآن (1288) ـ چنگ چئيائو (1288) ـ هونگ كوا (1290) ـ يه‌. ژاپن (1290) ـ ناكاياما تاداچيكا (1290)


 

فصل بيست و ششم‌

حقوق و جامعه‌شناسي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1291 ـ

الف‌. مسلمانان غربي (1291) ـ ابوالقاسم حَوْفي (1291) ـ ب‌. مسلمانان شرقي (1291) ـ ابن دَهّان (1291) ـ جعفر بن علي (1291) ـ عبدالرحمن بن نصر (1292) ـ ابن مماتي (1292) ـ مَرْغيناني (1293) ـ فخرالدين رازي (1293) ـ ج‌. يهوديان و سامريان (1293) ـ اسحاق بن آبه ماري (1293) ـ ابواسحاق‌ ابراهيم (1293) ـ د. ايتاليا (1294) ـ پطروس پياچنزايي (1294) ـ بورگونديوي پيزايي (1294) ـ ه. انگلستان (1294) ـ واكاريوس (1294) ـ جان ساليسبوري (1295) ـ فيتزنيل (1295) ـ گلانويل (1296) ـ و. اسپانيا (1296) ـ سانچو ال سابيو (1296) ـ ز. اسكانديناوي (1297) ـ اسوند آگسُن (1297) ـ ح‌. هندي (1297) ـ هماكاندرا (1297)


 

فصل بيست و هفتم‌

زبان‌شناسي (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1299 ـ

الف‌. مسلمانان شرقي (1299) ـ ابن دهان (1299) ـ ابن انباري (1299) ـ ب‌. يهوديان غربي (1299) ـ يوسف قمحي (1299) ـ موسي قمحي (1300) ـ داود قمحي (1300) ـ ج‌. سامريان (1301) ـ ابواسحاق‌ ابراهيم (1301) ـ د. ارمني (1301) ـ ه. بيزانس (1301) ـ ماناسِس (1301) ـ گريگوريوس قرنطي (1302) ـ و. لاتيني (1302) ـ هوگوتيو (1302) ـ ز. زبان‌هاي محلي (1302) ـ ح‌. هندي (1303) ـ آگاوامسا (1303) ـ مگالانا (1303) ـ هماكاندرا (1303) ـ ط. چيني (1305) ـ فا ـ يون (1305) ـ فان چئنگ ـ تا (1305) پيوست كتاب دوم (نيمه‌ٴ دوم سده‌ٴ دوازدهم‌)1306 ـ ابراهيم بن اسحاق ناربُني (1307) ـ اسحاق بن كرسپن (1308) ـ ليو وان ــ سو (1308) ـ چانگ تسه ـ هو (1309) ـ آمبرواز خنياگر (1309) ـ چندبردائي (1310)