بي بي سي

تلفزيون بي بي سي الفارسية منذ لحظة وموقعها، استناداً إلى البحوث الوراثية متخصص اسمه بوناب الدكتور أشرافيان، وادعي أن هذه: «أوبوکثر الإيرانية خلافا لما يعتقد أنه، الآرية العرق، ولكن لا ينتمون إلى العرق الذي حوالي عشرة آلاف سنة مضت، وقد كانوا يقيمون في إيران.

الإفراج عن هذا الإدخال من كل جانب – اتفق واختلف – الكثير من الضوضاء الساقين *. في الوقت كتبت الأسباب الخطأ وقدمت ردود مفصلة وصف بي بي سي المطالبة إلى حد ما أعطى (الارتباط بمنصبي حول سباق الشعب الإيراني ومقابلة مع البي بي سي ملف الصوت من هنا.)

وفي الآونة الأخيرة، عزا السيد بوناب كما أرسلت ردا على ال بي بي سي والادعاء الكاذب بأن قالت أنها قد رفضت،(تنويه الرابط الدكتور بوناب في موقع بي بي سي الفارسية):

اینجانب در مصاحبه خود با گزارشگر محترم بی بی سی فارسی به هیچ عنوان ادعا و عنوان نکرده ام که “اکثر ایرانیان نژاد آریائی ندارند” و این جمله که به اشتباه به عنوان تیتر گزارش انتخاب شده، کاملا با آنچه اینجانب مطرح کرده و باور دارم متفاوت است.

در پایان هم اینطور نتیجه می گیرد:

در پایان و بطور خلاصه اعتقاد بنده اینست که عموم ما ایرانیان از اعقاب آریائیهائی هستیم که از بیش از ده هزار سال قبل در این سرزمین می زیسته اند و بزرگترین تمدنهای انسانی را پایه گذاری کرده اند و تئوری مهاجرت اقوامی از اروپای شرقی به ایران (که به غلط و حتی عمدا توسط عده ای از دانشمندان اروپائی نام آریائی بر آنها نهاده شده) و جایگزینی اقوام بومی توسط آنان یک فرضیه غلط و نژاد پرستانه وارداتی است.

درباره ماهیت مهاجرت آریاییان که دکتر بناب هم در مقاله اخیرش به آن اشاره کرده، در همان نوشته پیشین توضیح دادم. اما پس از پخش مصاحبه بی بی سی و حتی تکذیب نامه اخیر، عده ای تلاش کردند که از این وضعیت مبهم سو استفاده کنند و بار دیگر بحثهایی را همچون نژاد آریایی و جعلی بودن انتساب مردم ایران به آریاییان را پیش بکشند. از اینرو لازم دانستم یکبار دیگر به اختلاف در مفاهیمی چون آریایی، نژاد آریایی و موضوع آریایی بودن یا نبودن ایرانیان اشاره کنم.

ما إذا كان الإيرانيون الآريين ما يهم

پیش از آنکه بخواهم وارد مبحث آریاییان شوم لازم است به طور خلاصه بنویسم که آریایی بودن یا نبودن ایرانیان چه اهمیتی دارد و اینکه آیا تکیه بر هویت آریایی ایرانیان لزوما دلایل نژاد پرستانه دارد یا خیر؟

گروهی از هم میهنان ما اساسا با طرح موضوعات قومی و تباری مخالف اند و چنین استدلال می کنند که آریایی بودن یا نبودن یک ملت چیزی به ارزشهای آن اضافه نمی کند که اساسا لزومی به دنبال کردن چنین بحثهایی باشد. گروهی از قومگرایان هم چنین رویه ای دارند و با چنین استدلالاتی به دنبال سرپوش گذاشتن بر روی مسایلی هستند که تمایلی به طرح آنها ندارند.

در پاسخ به این گروهها باید گفت که تبار یک ملت نه به تنهایی می تواند معیار ارزشی باشد نه مبنای تفاخر و برتری بشود. اما همانطور که در زندگی فردی، خانواده بخشی از هویت انسانی ما است که به خودی خود مبنای برتری نیست اما تعلق به آن بخش مهمی از هویت فردی و اجتماعی ما را شکل می دهد، تبار و میراث تاریخی یک ملت هم هویت تاریخی آن را می سازند و تازش به این هویت ملی می تواند دستاوردهای سیاسی و اقتصادی داشته باشد و دقیقا به همین علت است که در چند سال اخیر تهاجم بی سابقه ای – از توهین به مفاخر و مشاهیری همچو فردوسی و کورش هخامنشی گرفته تا جعل مفاهیمی چون تبار و نژاد و تعاریف قومی – به ارکان هویت ملی ایرانیان آغاز شده و به همان دلایل سیاسی هم دنبال می شود.

الآرية والأمة آريان

تفاوت زیادی در دو اصطلاح «نژاد آریایی» و «قوم آریایی» وجود دارد. مثل پیشتر هم اشاره کردم، اصطلاح «نژاد» را در تحقیقات ژنتیکی برای گروههای انسانی بکار نمی برند:

'سباق’ والبحوث
التباين الوراثي البشري الحديث لا يتمحور حول الأنواع الفرعية الوراثية ('الأجناس' الجغرافية), ولا تُعتبر التصنيفات العنصرية الأكثر شيوعاً في علم الإنسان الكلاسيكي 'الأعراق’

در واقع اختلافات ژنتیکی انسان مدرن هنوز به تشکیل زیرشاخه های نژادی منتج نمی شود و در حال حاضر (دستکم درتحقیقات علمی) تنها یک نژاد وجود دارد و آن هم نژاد انسانی است. یه همین علت هم استفاده از عنوان نژاد برای آریاییان (که در گذشته رایج بوده)، مانند دیگر گونه های انسانی نمی تواند صحیح باشد و وقتی یک خبرگزاری در عنوان مطلب خود می نویسد که بر طبق تحقیقات علمی «اکثر ایرانیان آریایی نژاد نیستند و از نژاد دیگری هستند.» در اعتبار اصل نوشته باید تردید داشت. البته این موضوع تنها منحصر به بی بی سی نیست مثلا دو هفته پیش یک روزنامه اسراییلی هم ادعا کرد: «تحقیقات ژنتیکی نشان می دهد که تمامی یهودیان از یک نژاد هستند»!

تا اینجا دانستیم که چیزی به عنوان نژاد آریایی همچو نژاد سیاه ونژاد سفید یا نژاد سامی یا (به قول هاآرتز) نژاد یهودی وجود ندارد؛ اما قومی به نام آریایی در طول تاریخ وجود داشته که این قوم اجداد ایرانیان امروزی هستند. از اینرو هرگونه جابه جا کردن مفاهیمی چون «نژاد آریایی» با «تبار آریایی» یا «آریایی» و یکسان نشان دادن آنها اگر از سر ناآگاهی نباشد، صرفا برای به اشتباه انداختن مخاطب است.

مثلا شخصی به نام غياس رضا مرادي العبادي که یک دکتر قلابی است و اکثر مطالبش را تجزیه طلبان در وبسایتهایشان منتشر می کند، در وبلاگش يكتب ذلك:

این در حالی است که اصولاً اصطلاح نژاد آریایی و آریایی بودن ایرانیان و هندیان از ساخته‌های استعماری در سده نوزدهم میلادی بوده است. در این باره باز هم خواهم نوشت.

عنوان «نژاد آریایی» و عبارت «آریایی بودن ایرانیان» دو مفهوم کاملا متفاوت هستد و جا به جا کردن مفاهیمی که در ظاهر به یکدیگر شبیه هستند و ماهیتی جداگانه دارند، نوعی مغلطه است که ظاهرا غیاث آبادی و دوستانش به آن علاقه دارند.

اینکه «آریاییان» اجداد ایرانیان امروزی هستند و این عنوان برای مردم ایران مفهوم قومی دارد، موضوعی پذیرفته شده است و در زیر تعداد بیشتری از منابعی که به آریایی بودن ایرانیان اشاره کرده اند را جمع آوری می کنم تا در آینده هم قابل ارجاع باشد:

نقل قولی از أستاذ جاي جیراردو نولی از دانشگاه رم، بخش شرقشناسی:

[اميل] [بنفنيست] لذلك تماما يصح ان يؤكد ان, خلافا للمصطلحات المختلفة المتصلة أريا الاريه- في الهندي القديم, أريا الايرانيه القديمة- موثق فقط كاسم عرقي

بر خلاف مفاهیم متعددی که آرین یا آریا در میان هندیان باستان داشت، آریا در میان ایرانیان باستان صرفا به مفهوم قومی ثبت شده است.

جراردو جی نلی در دانشنامه ایرانیکا:

ونحن نعلم أيضا, بفضل هذا النقش نفسه, ان Ahura Mazdā كان يعتبر "اله الإيرانيين" في مقاطع من النسخة Elamite المقابلة ل DB IV 60 و 62 في النسخة الفارسية القديمة, الذي كان يسمي لغته "الايرانيه" أو ariya (DB IV, 88-89). ثم مره أخرى, و Avesta يستخدم بوضوح الطيران الخاص كاسم العرقية (Vd. 1; Yt. 13.143-44, إلخ.), حيث يظهر في تعبيرات مثل الخدمة الجوية; daiŋ ˊ hāvō "الأراضي الايرانيه, الشعوب," مطار النصر الجوي"ارض يسكنها الإيرانيون,"و الvaŋhuyāfi الجوية; القاهرة الدنيا; "الامتداد الإيراني للداسه الجيدة,"نهر اوككوس, الحديثة في المنيا (q.v.; انظر ĒRĀN-WĒZ). لا يمكن ان يكون هناك شك في القيمة العرقية لإيران القديمة. اريا(بنفينيستي, 1969, أنا, pp. 369 (و).; Szemerényi; كيلنز).

به لطف کتیبه مشابهی ما همچنین می دانیم که اهورا مزدا در سطرهای نسخه ایلامی و نسخه پارسی باستان خدای ایرانیان محسوب می شده که زبانشان ایرانی یا آریا نامیده شده و بار دیگر اوستا واضحا «آریا» را به مفهوم قومی/اتنیکی بکار برده[…]هیچ تردیدی نمی تواند وجود داشته باشد که لغت «ایران» یا «آریا» مفهوم قومی دارد.

پروفسور رادیگر اشمیت در مقاله آریا، دانشنامه ایرانیکا:

The name “Aryan” (OInd. āˊrya-, Ir. *اريا– [with short a-], in Old Pers. ariya-, Av. airiia-, إلخ.) is the self designation of the peoples of Ancient India and Ancient Iran who spoke Aryan languages

الجنس الآري (هندی باستان āˊrya ،ایرانی : اريا با آ کوتاه، در زبان پارسی باستان آریا) عنوان مردم هند باستان و ایران باستان است که به زبانهای آریایی تکلم می کردند.

پروفسور هارولد بیلی در مقاله «مفهوم قومی آریا» در ایرانیکا:

ARYA, an ethnic epithet in the Achaemenid inscriptions and in the Zoroastrian Avestan tradition. It is used in the Avesta of members of an ethnic group and contrasts with other named groups[…]in the past, the Medes had been called Arioi. The Greek use of Areia (Latin Aria) for Old Pers. Haraiva, Balōčī Harē(v), Arm. H(a)reu, was likely to cause confusion.
The same ethnic concept was held in the later centuries.

آریا صفتی قومی است که در کتیبه های هخامنشی و زرتشتی بکار رفته. در اوستا این عنوان به مفهوم یک گروه قومی در مقابل گروههای قومی دیگر بکار رفته . […]در گذشته مادها آریویی شناخته می شدند و یونانیان آراییا (لاتینی آریا) را برای پارسیان باستان بکار می بردند. مفهوم قومی مشابهی هم در سده های بعد رایج شد.

جراردو جی نلی در مدخل «ار – ار مزدسن» در دانشنامه ایرانیکا:

ĒR, ĒR MAZDĒSN (Inscr. Mid. Pers. ēr [ʾyly], سعادته. ērān [ʾylʾn, ʾyrʾn]), an ethnonym, like Old Persian ariya- and Avestan الطيران الخاص-, meaning “Aryan” or “Iranian.”

ار، ار مزدسن (در جمع اران) یک نام قومی است که مانند آریا در زبان پارسی قدیم و ایریا در اوستایی به معنای آریایی و ایرانی است.