ה-BBC

לאחרונה טענו הטלוויזיה הפרסית של ה-BBC ואתר האינטרנט שלה, המבוססים על מחקרו של גנטיקאי בשם ד"ר אשרפיאן בונב, כי: «נטע לוילרוב האיראנים אין גזע ארי, בניגוד למה שחושבים, אלא שייכים לגזע שחי באיראן לפני כ-10,000 שנה".

לפרסם את זה מכל הצדדים. – בעד ונגד. – זה עשה הרבה רעש.. בזמנו, כתבתי תגובה מפורטת למדי, המסבירה את הסיבות הכוזבות לטענת ה-BBC. (לינקדאין כתבה לי על ראו את המרוץ של העם האיראני ואת קובץ השמע של הראיון עם ה-BBC כאן..)

לאחרונה שלח בונב תגובה גם ל-BBC בה הכחיש את הטענה השקרית המיוחסת לו.(קישור סירוב ד"ר בונב באתר BBC בשפה הפרסית):

اینجانب در مصاحبه خود با گزارشگر محترم بی بی سی فارسی به هیچ عنوان ادعا و عنوان نکرده ام که “اکثر ایرانیان نژاد آریائی ندارند” و این جمله که به اشتباه به عنوان تیتر گزارش انتخاب شده، کاملا با آنچه اینجانب مطرح کرده و باور دارم متفاوت است.

در پایان هم اینطور نتیجه می گیرد:

در پایان و بطور خلاصه اعتقاد بنده اینست که عموم ما ایرانیان از اعقاب آریائیهائی هستیم که از بیش از ده هزار سال قبل در این سرزمین می زیسته اند و بزرگترین تمدنهای انسانی را پایه گذاری کرده اند و تئوری مهاجرت اقوامی از اروپای شرقی به ایران (که به غلط و حتی عمدا توسط عده ای از دانشمندان اروپائی نام آریائی بر آنها نهاده شده) و جایگزینی اقوام بومی توسط آنان یک فرضیه غلط و نژاد پرستانه وارداتی است.

درباره ماهیت مهاجرت آریاییان که دکتر بناب هم در مقاله اخیرش به آن اشاره کرده، در همان نوشته پیشین توضیح دادم. اما پس از پخش مصاحبه بی بی سی و حتی تکذیب نامه اخیر، عده ای تلاش کردند که از این وضعیت مبهم سو استفاده کنند و بار دیگر بحثهایی را همچون نژاد آریایی و جعلی بودن انتساب مردم ایران به آریاییان را پیش بکشند. از اینرو لازم دانستم یکبار دیگر به اختلاف در مفاهیمی چون آریایی، نژاد آریایی و موضوع آریایی بودن یا نبودن ایرانیان اشاره کنم.

מה זה משנה אם האיראנים ארים או לא?

پیش از آنکه بخواهم وارد مبحث آریاییان شوم لازم است به طور خلاصه بنویسم که آریایی بودن یا نبودن ایرانیان چه اهمیتی دارد و اینکه آیا تکیه بر هویت آریایی ایرانیان لزوما دلایل نژاد پرستانه دارد یا خیر؟

گروهی از هم میهنان ما اساسا با طرح موضوعات قومی و تباری مخالف اند و چنین استدلال می کنند که آریایی بودن یا نبودن یک ملت چیزی به ارزشهای آن اضافه نمی کند که اساسا لزومی به دنبال کردن چنین بحثهایی باشد. گروهی از قومگرایان هم چنین رویه ای دارند و با چنین استدلالاتی به دنبال سرپوش گذاشتن بر روی مسایلی هستند که تمایلی به طرح آنها ندارند.

در پاسخ به این گروهها باید گفت که تبار یک ملت نه به تنهایی می تواند معیار ارزشی باشد نه مبنای تفاخر و برتری بشود. اما همانطور که در زندگی فردی، خانواده بخشی از هویت انسانی ما است که به خودی خود مبنای برتری نیست اما تعلق به آن بخش مهمی از هویت فردی و اجتماعی ما را شکل می دهد، تبار و میراث تاریخی یک ملت هم هویت تاریخی آن را می سازند و تازش به این هویت ملی می تواند دستاوردهای سیاسی و اقتصادی داشته باشد و دقیقا به همین علت است که در چند سال اخیر تهاجم بی سابقه ای – از توهین به مفاخر و مشاهیری همچو فردوسی و کورش هخامنشی گرفته تا جعل مفاهیمی چون تبار و نژاد و تعاریف قومی – به ارکان هویت ملی ایرانیان آغاز شده و به همان دلایل سیاسی هم دنبال می شود.

גזע ארי וארי

تفاوت زیادی در دو اصطلاح «نژاد آریایی» و «قوم آریایی» وجود دارد. כ پیشتر هم اشاره کردم، اصطلاح «نژاد» را در تحقیقات ژنتیکی برای گروههای انسانی بکار نمی برند:

"גזע’ ומחקר
השונות הגנטית האנושית המודרנית אינה מתבנית לתת-מינים פילוגנטיים ("גזעים" גיאוגרפיים), גם הטקסים מהסיווגים הגזעיים הנפוצים ביותר באנתרופולוגיה הקלאסית אינם נחשבים ל"גזעים"’

در واقع اختلافات ژنتیکی انسان مدرن هنوز به تشکیل زیرشاخه های نژادی منتج نمی شود و در حال حاضر (دستکم درتحقیقات علمی) تنها یک نژاد وجود دارد و آن هم نژاد انسانی است. یه همین علت هم استفاده از عنوان نژاد برای آریاییان (که در گذشته رایج بوده)، مانند دیگر گونه های انسانی نمی تواند صحیح باشد و وقتی یک خبرگزاری در عنوان مطلب خود می نویسد که بر طبق تحقیقات علمی «اکثر ایرانیان آریایی نژاد نیستند و از نژاد دیگری هستند.» در اعتبار اصل نوشته باید تردید داشت. البته این موضوع تنها منحصر به بی بی سی نیست مثلا دو هفته پیش یک روزنامه اسراییلی هم ادعا کرد: «تحقیقات ژنتیکی نشان می دهد که تمامی یهودیان از یک نژاد هستند»!

تا اینجا دانستیم که چیزی به عنوان نژاد آریایی همچو نژاد سیاه ونژاد سفید یا نژاد سامی یا (به قول هاآرتز) نژاد یهودی وجود ندارد؛ اما قومی به نام آریایی در طول تاریخ وجود داشته که این قوم اجداد ایرانیان امروزی هستند. از اینرو هرگونه جابه جا کردن مفاهیمی چون «نژاد آریایی» با «تبار آریایی» یا «آریایی» و یکسان نشان دادن آنها اگر از سر ناآگاهی نباشد، صرفا برای به اشتباه انداختن مخاطب است.

مثلا شخصی به نام Gheyas רזא מראדי עבאדי که یک دکتر قلابی است و اکثر مطالبش را تجزیه طلبان در وبسایتهایشان منتشر می کند، در وبلاگش כותב:

این در حالی است که اصولاً اصطلاح نژاد آریایی و آریایی بودن ایرانیان و هندیان از ساخته‌های استعماری در سده نوزدهم میلادی بوده است. در این باره باز هم خواهم نوشت.

عنوان «نژاد آریایی» و عبارت «آریایی بودن ایرانیان» دو مفهوم کاملا متفاوت هستد و جا به جا کردن مفاهیمی که در ظاهر به یکدیگر شبیه هستند و ماهیتی جداگانه دارند، نوعی مغلطه است که ظاهرا غیاث آبادی و دوستانش به آن علاقه دارند.

اینکه «آریاییان» اجداد ایرانیان امروزی هستند و این عنوان برای مردم ایران مفهوم قومی دارد، موضوعی پذیرفته شده است و در زیر تعداد بیشتری از منابعی که به آریایی بودن ایرانیان اشاره کرده اند را جمع آوری می کنم تا در آینده هم قابل ارجاع باشد:

نقل قولی از פרופסור חררדו ג'יי נולי. از دانشگاه رم، بخش شرقشناسی:

אמיל בנבניסטה צודק אפוא בקביעתו כי, בניגוד למונחים השונים הקשורים לאריה הארי- בהודית עתיקה, האריה האיראני הזקן- מתועד אך ורק כשם אתני

بر خلاف مفاهیم متعددی که آرین یا آریا در میان هندیان باستان داشت، آریا در میان ایرانیان باستان صرفا به مفهوم قومی ثبت شده است.

جراردو جی نلی در دانشنامه ایرانیکا:

אנחנו גם יודעים, בזכות אותה כתובת ממש, שאהורה מזדה נחשב ל"אל האיראנים" בקטעים מהגרסה העלמית המקבילה לד"ב הרביעי 60 ו 62 בגרסה הפרסית העתיקה, ששפתם נקראה "איראנית" או אריה (DB IV, 88-89). ואז שוב, האווסטה משתמשת בבירור אייריה כשם אתני (Vd. 1; יט. 13.143-44, וכו '.), היכן הוא מופיע בביטויים כגון ליאת לוי; דאיוˊhāvō "אדמות איראן, העמים," airyō.šayanəm"אדמה המאוכלסת על ידי איראנים," וכן Airyanəm vaējō vaŋhuyāfi; Dāityayāfi; "קטע איראני של דאיטיה הטובה," נהר אוקסוס, Āmū Daryā המודרני (ק.ו.; ראו ĒRĀN-WĒZ). אין ספק לגבי הערך האתני של איראן הישנה. אריה(בנבניסטה, 1969, . אני, pp. 369 פ.; Szemerényi; קלנס).

به لطف کتیبه مشابهی ما همچنین می دانیم که اهورا مزدا در سطرهای نسخه ایلامی و نسخه پارسی باستان خدای ایرانیان محسوب می شده که زبانشان ایرانی یا آریا نامیده شده و بار دیگر اوستا واضحا «آریا» را به مفهوم قومی/اتنیکی بکار برده[…]هیچ تردیدی نمی تواند وجود داشته باشد که لغت «ایران» یا «آریا» مفهوم قومی دارد.

پروفسور رادیگر اشمیت در مقاله آریا، دانشنامه ایرانیکا:

The name “Aryan” (OInd. āˊrya-, Ir. *אריה– [with short a-], in Old Pers. אריה-, Av. airiia-, וכו '.) is the self designation of the peoples of Ancient India and Ancient Iran who spoke Aryan languages

הארית (هندی باستان āˊrya ،אירני : אריה با آ کوتاه، در زبان پارسی باستان آریا) عنوان مردم هند باستان و ایران باستان است که به زبانهای آریایی تکلم می کردند.

پروفسور هارولد بیلی در مقاله «مفهوم قومی آریا» در ایرانیکا:

ARYA, an ethnic epithet in the Achaemenid inscriptions and in the Zoroastrian Avestan tradition. It is used in the Avesta of members of an ethnic group and contrasts with other named groups[…]in the past, the Medes had been called Arioi. The Greek use of Areia (Latin Aria) for Old Pers. Haraiva, Balōčī Harē(v), Arm. H(a)reu, was likely to cause confusion.
The same ethnic concept was held in the later centuries.

آریا صفتی قومی است که در کتیبه های هخامنشی و زرتشتی بکار رفته. در اوستا این عنوان به مفهوم یک گروه قومی در مقابل گروههای قومی دیگر بکار رفته . […]در گذشته مادها آریویی شناخته می شدند و یونانیان آراییا (لاتینی آریا) را برای پارسیان باستان بکار می بردند. مفهوم قومی مشابهی هم در سده های بعد رایج شد.

جراردو جی نلی در مدخل «ار – ار مزدسن» در دانشنامه ایرانیکا:

ĒR, ĒR MAZDĒSN (Inscr. Mid. Pers. ēr [ʾyly], plur. ērān [ʾylʾn, ʾyrʾn]), an ethnonym, like Old Persian אריה- and Avestan אייריה-, meaning “Aryan” or “Iranian.”

ار، ار مزدسن (در جمع اران) یک نام قومی است که مانند آریا در زبان پارسی قدیم و ایریا در اوستایی به معنای آریایی و ایرانی است.