آذربایجان چگونه ترک زبان شد

آذربایجان چگونه ترکزبان شد

ژانویه 14th, 2012 Admin

«بی تردید پیش از آن که زبان ترکی به آذربایجان وارد شود، زبان این منطقه شاخه ای از زبانهای ایرانی بوده و این موضوع به صورت عام پذیرفته شده است.»

این عبارات از پروفسور والتر هنینگ است(مقاله هنینگ را از اینجا می توانید ببینید) اما همانطور که هنینگ اشاره می کند، احتمالا کسروی نخستین کسی بود که جنین نظریه ای را مطرح کرد. هنینگ یکی از برجسته ترین دانشمندان زبان شناس جهان در یک قرن گذشته است؛ علاوه بر او دیگرانی همچون احسان یارشاطر هم در این زمینه مقالاتی منتشر کردند.

در این نوشته ی کوتاه قصدم پرداختن به زبان آذربایجان پیش از رواج ترکی در آن خطه نیست؛ موضوع تُرکاندن مردم این منطقه به جز در میان قومگرایان پان ترکیست، موضوعی پذیرفته شده است؛ همچنین از منابع علمی می دانیم که ترکان دستکم تا قرن یازدهم میلادی (هزار سال پیش) اصلا در این منطقه نبودند که بخواهند زبانشان را به گروههای دیگر منتقل کنند اما پرسشی که تا امروز بارها مطرح شده و پاسخ داده نشده اینکه «اگر آذربایجان ترک نیست پس چگونه ترکزبان شده است؟»

شاید کمتر کسی در میان ایرانیان تا امروز کوشش کرده تا پاسخ صریحی را برای این پرسش پیدا کند. عموما گفته می شود که مردم آذربایجان در اثر مجاورت با گروه های ترک، ترکزبان شدند که این گفته نادرست نیست اما دقیق هم نیست. با توجه به اینکه این پرسش متناوبا مطرح می شود و پیشتر هم تحقیقات مشابهی بر روی مردم اران انجام شده، که می تواند موضوع ترکزبانی آذربایجان را هم روشن تر کند، ما هم در اینجا صرفا به نتایج این تحقیقات اشاره می کنیم.

در سال 2002 موسسه تحقیقاتی ماکس پلانک (موسسه ماکس پلانک با وجود 4200 دانشمند و 32 جایزه نوبل، معتبرترین موسسه تحقیقاتی در اروپا و یکی از برجسته ترین موسسات علمی جهان است) تحقیقاتی را بر روی 389 مرد از هشت گروه جمعیتی مختلف و پیرامون ویژگیهای تباری مردم ارمنستان و جمهوری آذربایجان انجام داد که نتایج جالبی از آن بدست آمد. در این تحقیقات که دو موسسه ارمنی و آذربایجانی (ارانی ) و دو دانشمند از این دو کشور هم حضور داشتند، هر دو گروه کرومزوم های «م تی دی ان ای» (میتوکندی که صرفا از مادر منتقل می شود) و «وای کرومزوم» (که صرفا از پدر منتقل می شود) مورد توجه قرار گرفت. نتیجه این تحقیقات نشان داد که از چه از جانب مادری و چه پدری، نزدیک ترین خویشاوندان مردم اران، مردم ارمنستان هستند.

Armenians and Turkic-speaking Azerbaijanians were more closely related genetically to other Caucasus populations (who speak Caucasian languages) than to other Indo-European or Turkic groups, respectively. Armenian and Azerbaijanian therefore represent language replacements, possibly via elite dominance involving primarily male migrants

این تحقیقات (مقاله کامل در اینجا) همچنین نشان داد که تغییر زبان در این منطقه، نه از طریق مهاجرت و آمیزش قومی که صرفا به وسیله گروهی از مردان (احتمالا از طریق تجاوز دسته جات نظامی به زنان بومی) و سلطه گروهی بر مردم منطقه تحمیل شده است. این عده اگرچه در بافت جمعیتی تغییر عمده پدید نیاوردند اما زبان مردم منطقه را تغییر دادند.

تحقیقات ژنتیکی که بر روی مردم ترکیه هم انجام شده، نتایج مشابهی را نشان می دهد و مخزن ژنهای مردم آن کشور عمدتا مربوط به پیش از دوران تهاجم ترکان به آن سرزمین است . در این زمینه در سایت ویکی پدیا هم یک مقاله کامل وجود دارد. (منبع هر بخش از آن مقاله در زیر آن موجود است.)