من تمام برهان های اثبات وجود خدا را بررسی کردم و هیچکدام از آنها را به لحاظ منطقی معتبر نیافتم. –برتراند راسل (دقیقه ۹:۰۰ اینجا یا اینجا)
آنچه ما نیاز داریم اراده برای ایمان داشتن نیست؛ اراده ای برای جستجو کردن است که کاملا در جهت خلاف آن است. –برتراند راسل
سه سال پیش که مطلبی را درباره ایرادات منطقی برهان صدیقین ابن سینا نوشتم، دوستی خواست که مطلبی هم درباره ی ایرادات منطقی برهان صدیقین ملاصدرا بنویسم و قرار شد این مطلب را در اولین فرصت تهیه کنم. اتفاقی که در پی افتاد اینکه سایت مکررا مورد حمله اینترنتی قرار گرفت و بعدا هم تقریبا این وعده فراموش شد. مع هذا این پست با تاخیر را درباره ایرادات منطقی برهان اثبات وجود خدا توسط ملاصدرا می نویسم.
ملاصدرا
برهان ملاصدرا هم همچون برهان های دکارت و ابن سینا از جمله برهانهای هستی شناسانه (Ontological arguments) است که از ذات و موجودیت خدا سعی در اثبات او دارند. از این جهت از این برهان با عنوان برهان الصدیقین (بهترین و برترین برهان) یاد می شود چون برای اثبات وجود خدا به غیر متوسل نمی شوند.
ملاصدرا چنین ادعا می کند:
۱) موجودیت/وجود داشتن هست
۲) وجود داشتن کمالی است که هیچ کمالی برتر از آن وجود ندارد
۳) خداوند کمال است و کمال است در موجودیت (وجود داشتن)
۴) این حقیقت مجرد (یکتا) است؛ (مفهوم چندگانه از این وجود داشتن وجود ندارد)
۵) این حقیقت یکتا در بازه ی کمال دارای مرتبه ای است
۶) این کمال وجود داشتن دارای حدودی است؛ بالاترین مرتبه وجود داشتن برترین موجودیت است
۷) بنابر این خدا وجود دارد
اثبات وجود خدا از طریق فرض کردن آن
این برهان را می توانید با برهان آنسلم یا برهان دکارت مقایسه کنید:
آنسام کانتربری:
وجود خدا موجودی تعریف شده که “چیزی از آن برتر قابل تصور نیست.” انسام می پرسد: “کدام برتر است؟ آنچه فقط در فهم (خیال) آمده یا آنچه حقیقتا وجود دارد؟” پاسخ قطعا آن چیزی است که در عالم واقع وجود دارد. از آنجایی که خدا، با توجه به تعریفش، موجودی است که از آن برتر وجود ندارد؛ بنابر این باید حتما وجود داشته باشد. خدا نمی تواند وجود نداشته باشد حتی در خیال.
دکارت:
خداوند موجودی است که حایز همه ی کمالات است؛ وجود داشتن کمال است؛ نتیجتا خدا وجود دارد.
درباره ایرادات دو برهان بالا در مطلب مجزایی توضیح دادم و اینکه نتیجه استدلال پیشتر بخشی از مفروض است.
ایراد اثبات کمال انتزاعی برای موجود واقعی
بجز ایراد نخست باید اضافه کرد که مفهوم موجویت صرفا بصورت انتزاعی تعریف شده و این کمال ربطی به جهان حقیقی ندارد. اگر فرض کنیم که خداوند کمال است و کمال هم می دانیم که مربوط به جهان واقعی نیست آن وقت می توانیم استدلال کنیم:
۱) خداوند کمال/ حایز کمال است
۲) کمال مفهوم/مفاهیم انتزاعی است از آنچه در جهان حقیقی وجود دارد
۳) موجودات کامل وجود ندارند (یادمان باشد که ملاصدرا نسخه دو گانه از حقیقت را قبلا مردود دانسته!)
۴) نتیجتا خدا وجود ندارد
یا اینطور:
۱) خداوند حایز کمال است (مفروض تمام براهین بالا)
۲) اگر خدا جهان را خلق کرده جهان باید از جهت موجودیت خدا کامل باشد (مقایسه کنید با برهان شر از اپیکوروس/دیوید هیوم)
۳) جهان کامل/حایز کمال نیست
۴) نتیجتا خدا وجود ندارد
پی نوشت
این صفحه از روی سرور حذف شده است و نسخه قدیمی تر جایگزین شد. آخرین نسخه کش گوگل، در تاریخ چهارم دسامبر ۲۰۲۰، از اینجا قابل دسترس است.
شما از اینکه موجود کامل وجود ندارد نتیجه گرفتید خدا نیست موجود هست شدس خدا هستی این دو از هم جداس
نمایشاین گزاره که «خدا نیست» از مفروض ملاصدرا است و نه یک ادعای مستقل؛ یعنی اگر مفروض درست باشد بطلان برهان حاصل می شود.
نمایشدقیقا برهان خلفه هندسس فرض میکنیم حکم غلط است یعنی فرض میکنیم خدا نیست مشکلی نداره
نمایشاینکه ملاصدرا نبود خدا رو مفروض گرفته چون برای اثبات خدا نمیشه و نباید گفت خدا هست چطوری از بودن خدا میرسیم به بودن خدا فرض اینکه خدا نیست فرضیه از دیدگاه خداناباور
نمایشچیزی که من برای شما نوشتم اینکه از مفروض ملاصدرا که خدا کمال مطلق است با درک این گزاره که کمال مطلق مفهوم مجرد و انتزاعی است (به شرط پذیرش نظر افلاطون) می شود نتیجه گرفت خدا وجود ندارد و نه اینکه گزاره ی «خدا وجود ندارد» را مستقلا مطرح کرده باشم.
شماره ی سوم از مفروض ملاصدرا–که استدلال و مفروضات در دانشنامه استنفورد هم آمده و از آنجا پیوند دادم–از مقروضات برهان آنتالاجیک انسام و دکارت هم هست که کانت به درستی خطا بودن آن را نشان داد. انسام و دکارت هم مانند ملاصدرا چیزی را ثابت کردند که آن را فرض کرده بودند!
روی پیوندی که برای آن مطلب مجزا در نوشته قرار دادم کلیک کنید و ایراد برهان آنها را ببینید.
نمایشدقیقا برهان خلف در هندسس فرض میکنیم حکم غلط است ما میخوایم اثبات کنیم خدا هست حکم خداست فرض کنیم خدا نیست این برهان خلفه مشکلی نداره
نمایشحالا نتیجه گرفتی که خدا وجود ندارد .خب که چی ؟چقدر می گیری و این اراجیف رو می نویسی ؟ مثلا فرض کن که همه ی مردم دنیا هم احمق شدند و به عدم وجود خدا باورمند شدند خب به تو چه می رسد؟منکر خدا و پیامبران و…به دنیایی دیگر هم اعتقاد نخواهد داشت .پس هدف شما واقعا چیست؟پس به چه امیدی زنده هستید.حتما شناخت خالق با برهان و عقل صرف امکان پذیر نیست.شناخت او قلب طاهر می خواهد که با دلهایی که پر از شهوت وکینه و کثافت است هیچ وقت شناخته نخواهد شد.شما هم به همین راه پوچ ادامه بده.وقتی روحی که به ان اعتقاد نداری به حلقومت رسید ،آنوقت معلوم می شود خدا هست یا نیست.ولی ما با همین اعتقاد زیبای به خدا زندگی می کنیم و به خاطر اعتقاد به او هر چند تخیلی به زعم شما سعی می کنیم حداقل به کسی تجاوز نکنیم و دروغ نگونیم و مانند شما دنبال منافع مادی نباشیم.شما هم همین طور ادامه بده.گرچه ادامه زندگی برای کسی که به خدا و اخرت اعتقاد ندارد ،عاقلانه نیست و باید مثل صادق هدایت به زندگی خود پایان دهد.خودتان را دار بزنید چون به اعتقادشما اخرتی نیست و خدایی نیست و شما پس از مرگ به اعتقاد خودتان پودر خواهید شد.هر چند می دانم کسی که واقعا به پوچی رسیده باشد به زندگیش خاتمه می دهد.ولی شما را ساپرت می کنند تا برای اینکه چند صباح دنیا خوب بچرید،برایشان خوش رقصی کنید.فراموش نکنید خداباور به خدادعوت می کند چون اعتقاد دارد وجود داردولی شما به بی خدایی دعوت می کنیدکه چه بشود؟؟؟؟
نمایشپاسخ شما را اینجا دادم.
نمایشبرهان صدیقین و وجودی انسلم و علیت ابطال پذیر نیستند. صادق هستند. تنها فرض اجباری پذیرش مطابقت و صدق است. ضمن اینکه برهان صدیقین تقریر علامه طباطبایی هیچ فرضی نیاز ندارد چه تحقق یک واقعیت چه عدم تحقق یک واقعیت. حتی فرض جهانی که واقعیتی در ان وجود ندارد، خود این یک واقعیت است. نکته‌ی اخر اینکه تمام ادله‌ی رد برهان وجودی و علیت منتج به ایده‌آلیسم میشود، فرض کنیم ایده‌آلیسم صادق است، پس ایده‌آلیست محکوم به سکوت است.
نمایشکی و کجا نوشته ای از من دیدید که برهان منطقی باید ابطال پذیر باشد؟
مفصلا هم در خود نوشته و هم برای کاربران دیگر توضیح دادم که به چه علت برهان ملاصدرا صادق (معتبر ‘vallid’ و صادق ‘sound’) نیست. برهان انسلم هم ساند نیست که ایرادش را نخستین بار کانت نشان داد و در داخل همین مطلب پیوند دادم. درباره علیت هم مفصلا در همین وبلاگ توضیح دادم که علیت نمی تواند اثبات وجود خدا باشد.
برهانی که هیچ فرضی احتیاج ندارد برهان منطقی (deductive argument) نیست. هر برهانی مفروضات دارد و از مفروضات به نتایج می رسد. بجای حرف کلی می توانید این برهان بی فرض را برای دیگران هم پیوند بدهید تا فلاسفه عالم هم با این علامه طباطبایی آشنا شوند.
نمایشعزیزم مشکل شما اینه ک ذهن رو جدا از جهان عینی میبینید و به خاطر اینه ک میگی مفهوم انتظاعی هست این موارد در فلسفه اسلامی کاملا بحث شده و حل و فصل شده لطفا مطالعه کنید
نمایش